30.01.2017, 10:38

Baş­kan­lık Sis­te­mi Nedir, Ne De­ğil­dir!

Aydın Zengin

Aydın Zengin

İddia; “Ülke bö­lü­necek”
Cum­hur­baş­kan­lı­ğı sis­te­min­de üni­ter ya­pı­nın ko­run­ma­sı esas­tır. İla­ve­ten mev­cut dü­zen­le­me ile daha güçlü bir üni­ter yapı söz ko­nu­su­dur. “Ülke bö­lü­ne­cek­tir” id­di­ası gayrı resmi bir id­di­adır, ger­çek­te olan daha güçlü bir üni­ter ya­pı­ya sahip Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti’dir.
İddia; “Rejim de­ği­şi­yor”
Cum­hur­baş­kan­lı­ğı sis­te­mi bir rejim de­ği­şik­li­ği değil de­mok­ra­tik bir çok ül­ke­de uy­gu­la­nan bir hü­kü­met mo­de­li­dir. Tür­ki­ye’nin re­ji­mi 1923’den bu yana cum­hu­ri­yet­tir mev­cut dü­zen­le­me ile gene öyle ka­la­cak­tır.
İddia; “Dik­ta­tör­lük ge­li­yor, Cum­hur­baş­ka­nı yar­gı­la­na­maz”
Hayır tam ak­si­ne mev­cut sis­tem­de Cum­hur­baş­ka­nı va­ta­na iha­net dı­şın­da yar­gı­la­na­maz­ken yeni dü­zen­le­mey­le Cum­hur­baş­ka­nı tüm suç­lar­dan yar­gı­la­na­bi­lecek. Yeni Cum­hur­baş­ka­nı’nın cezai so­rum­suz­lu­ğu kal­dı­rı­lı­yor. Mev­cut sis­tem­de Cum­hur­baş­ka­nı’nın yüce di­va­na gön­de­ril­me­si için Mec­lis’in %75’inin oyu ge­re­kir­ken yeni sis­tem­de bu oran %66’ya dü­şü­rü­lü­yor.
İddia; “Cum­hur­baş­ka­nı’na ya­sa­ma yet­ki­si ve­ri­li­yor”
Gayrı resmi bir iddia daha. Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti’nde ya­sa­ma yet­ki­si ta­ma­men TBMM’ye ait­tir. Yeni sis­tem­de Cum­hur­baş­ka­nı­nın ya­sa­ma, kanun yapma yet­ki­si yok­tur.
İddia; “Cum­hur­baş­ka­nı keyfi OHAL uy­gu­la­ya­bi­lir”
Mec­lis onayı ol­ma­dan OHAL’in ilan edil­me­si müm­kün de­ğil­dir. OHAL’i kal­dır­ma, sü­re­si­ni kı­salt­ma yet­ki­si Cum­hur­baş­ka­nı’nın değil sa­de­ce TBMM’nin­dir.
İddia; “Cum­hur­baş­ka­nı mec­li­si fesih ede­bi­lir”
Yeni sis­tem­de Cum­hur­baş­ka­nı’nın mec­li­si fesih etme yet­ki­si yok­tur. Eğer Cum­hur­baş­ka­nı mec­li­si fesih eder­se kendi Cum­hur­baş­kan­lı­ğı’da düş­müş olur.
İddia; “Bütçe ve eko­no­mi Cum­hur­baş­ka­nı­na bağlı ola­cak”
Cum­hur­baş­kan­lı­ğı büt­çe­yi ha­zır­la­yıp Mec­li­se gön­de­recek. Önce Bütçe Ko­mis­yo­nu, daha sonra ise Mec­lis Genel Ku­ru­lu ona­yıy­la bütçe uy­gu­la­na­cak. Yani büt­çe­nin uy­gu­la­ma­sı için Cum­hur­baş­ka­nı’nın değil TBMM’nin onay ver­me­si ge­rek­li.
İddia; “Yar­gı­da ve­sa­yet re­ji­mi güç­le­necek”
Asıl­sız bir iddia daha. Tam ak­si­ne Ve­sa­yet re­ji­mi ciddi an­lam­da güç kay­be­di­yor. Yeni dü­zen­le­mey­le Ve­sa­yet re­ji­mi­nin en önem­li araç­la­rın­dan biri olan ve sivil de­ne­ti­me de ka­pa­lı olan as­ke­ri mah­ke­me­ler kal­dı­rı­lı­yor. Yargı ta­ma­men si­vil­le­şi­yor.
İddia; “Cum­hur­baş­ka­nı her ko­nu­da ka­rar­na­me çı­kar­ta­bi­lecek”
Cum­hur­baş­ka­nı­nın temel hak ve öz­gür­lük ko­nu­sun­da ka­rar­na­me çı­kart­ma yet­ki­si yok­tur. Cum­hur­baş­ka­nı, Mec­li­sin yap­tı­ğı ka­nun­la­ra açık­ça dü­zen­le­nen ko­nu­la­ra ka­rar­na­me çı­kar­ta­maz.
İddia; “Cum­hur­baş­ka­nı ve Ba­kan­lar de­net­len­me­yecek”
TBMM yü­rüt­me or­ga­nı­nı Mil­let adına; Mec­lis araş­tır­ma­sı, Genel Gö­rüş­me, Mec­lis So­ruş­tur­ma­sı ve Ya­zı­lı Soru Öner­ge­si ile de­net­le­me yet­ki­si­ni aynen devam et­ti­recek. Yani Cum­hur­baş­ka­nı ve Ba­kan­lar doğ­ru­dan mec­lis ta­ra­fın­dan de­net­le­ne­bi­lecek.
Yu­ka­rı­da sı­ra­la­dı­ğım id­di­alar ve ce­vap­la­rı gayet açık ve net. Peki bir de şöyle ba­ka­lım Tür­ki­ye’de si­ya­set are­na­sın­da yer almış önem­li si­ya­si isim­ler Baş­kan­lık sis­te­mi ile ala­ka­lı ne di­yor­du;
Nec­met­tin ER­BA­KAN;
Eski baş­ba­kan­lar­dan mer­hum Nec­met­tin Er­ba­kan genel baş­ka­nı ol­du­ğu Milli Nizam Par­ti­si'nin prog­ra­mın­da, "Daha hızlı kal­kın­ma­ya mec­bur olan Tür­ki­ye­miz­de dev­let hiz­met­le­ri­nin ve­rim­li, sü­rat­li ve kud­ret­li yü­rü­tü­le­bil­me­si ve ana­ya­sa­mı­zın bün­ye­mi­ze in­ti­ba­kı ba­kı­mın­dan daha mü­te­ka­mil bir ya­pı­ya ka­vuş­tu­rul­ma­sı ve tat­bi­kat­ta­ki ak­sak­lık­la­rın gi­de­ril­me­si için baş­kan­lık sis­te­mi­nin ge­ti­ril­me­si­ni za­ru­ri gö­rü­yo­ruz. İcra or­ga­nı­nın daha kud­ret­li ol­ma­sı ve sü­rat­li ça­lı­şa­bil­me­si için re­isi­cum­hu­run tek de­re­ce­li ola­rak halk ta­ra­fın­dan se­çil­me­si ve icrai or­ga­nın dü­ze­ni­nin baş­kan­lık sis­te­mi­ne göre tan­zi­mi­nin ya­pıl­ma­sı ge­rek­mek­te­dir." de­ğer­len­dir­me­sin­de bu­lun­muş­tu.
Al­pars­lan TÜR­KEŞ
Eski MHP Genel Baş­ka­nı mer­hum Al­pars­lan Tür­keş, sis­tem de­ği­şik­li­ği­ne iliş­kin gö­rüş­le­ri­ne 1979 yı­lın­da ya­yım­la­nan "Temel Gö­rüş­ler" adlı ki­ta­bın­da yer ver­miş­ti. Tür­keş, ki­ta­bın, "Güçlü İkti­dar Güçlü İrade, Tek Baş­kan Tek Mec­lis Sis­te­mi" baş­lık­lı bö­lü­mün­de, şu ifa­de­le­ri kul­lan­mış­tı: "Mil­li­yet­çi Ha­re­ket, tek baş­kan, tek mec­lis sis­te­mi­ni sa­vu­nur. Ça­ğı­mız kuv­vet­li, adil ve hızlı icra ça­ğı­dır. Türk mil­le­ti, dünya im­pa­ra­tor­luk­la­rı kur­du­ğu de­vir­ler­de kuv­vet­li, adil ve hızlı icra sis­te­mi­ni uy­gu­la­mış­tır, kuv­vet­li ve hızlı icra, icra gü­cü­nün tek elde top­lan­ma­sıy­la müm­kün­dür. Bunun için tarih ve tö­re­mi­ze uygun ola­rak baş­kan­lık sis­te­mi­ni sa­vu­nu­yo­ruz. İcrayı, cum­hur­baş­kan­lı­ğı ve baş­ba­kan­lık ola­rak ikiye bö­le­me­yiz. Her ko­nu­da bü­tün­leş­me­ci ol­du­ğu­mu­za göre, ic­ra­nın ba­şın­da da bü­tün­leş­me­ci ol­ma­lı­yız. Türk tarih fel­se­fe­si ve ta­ri­hin­de icra or­ga­nı hiç­bir zaman bö­lün­me­miş, yani tek bir baş­kan ta­ra­fın­dan yü­rü­tül­müş­tür. Mil­li­yet­çi Tür­ki­ye'de de de­mok­ra­tik milli cum­hu­ri­yet il­ke­si için­de baş­kan, Türk mil­le­ti­nin yü­rüt­me or­ga­nı­nın tek başı ola­cak­tır. Tek baş­kan sis­te­mi­ne uygun ola­rak ya­sa­ma or­ga­nı yö­nün­den de tek mec­lis sis­te­mi­ni sa­vu­nu­yo­ruz. Av­ru­pa kral­lık veya fe­de­ral dev­let re­jim­le­ri­nin bir mi­ra­sı olan se­na­to­nun, mil­let mec­li­si ya­nın­da ya­sa­ma iş­le­ri­ni ge­cik­ti­ri­ci bir hü­vi­yet ta­şı­ma­sı do­la­yı­sıy­la kal­dı­rıl­ma­sı­nı is­ti­yo­ruz." de­ğer­len­dir­me­sin­de bu­luş­muş­tu.
Sü­ley­man DEMİREL
9. Cum­hur­baş­ka­nı Sü­ley­man De­mi­rel de 2006 yı­lın­da ka­tıl­dı­ğı bir kon­fe­rans­ta "baş­kan­lık sis­te­mi"nin ol­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni be­lir­te­rek, "Benim içim­de kalan uk­de­ler... İster­dim ki si­ya­se­ten Tür­ki­ye, cum­hur­baş­ka­nı­nı seç­sin. Ben is­ter­dim ki Tür­ki­ye dar bölge se­çi­mi­ne git­sin. Neden dar bölge se­çi­mi­ne git­sin? Çünkü İstan­bul'un 70 tane mil­let­ve­ki­li var, kaç ta­ne­si­ni ta­nı­yor­su­nuz? Halk­tan kopuk bir Cum­hu­ri­yet olmaz. Sis­tem iş­le­mi­yor, tem­si­li sis­tem iş­le­mi­yor. Ben is­ter­dim ki bunu ya­pa­bi­le­lim, ya­pa­ma­dık. Ben as­lın­da is­ter­dim ki Tür­ki­ye’de baş­kan­lık sis­te­mi­ni ya­pa­lım. İçimde uk­de­dir ya­pa­ma­dık. Çünkü dev­let büyük, ülke büyük, halk çok di­na­mik. Biz bu ül­ke­yi idare ede­mi­yo­ruz. Ül­ke­yi idare ede­me­me gelip giden hü­kü­met­le­rin ku­su­ru da ola­bi­lir, için­de var­dır ama ge­nel­de sis­tem­de de­ği­şik­lik yap­ma­mız lazım.'' de­miş­ti.
Tur­gut ÖZAL
8. Cum­hur­baş­ka­nı Tur­gut Özal, sis­tem de­ği­şik­li­ği­ni sa­vu­nan isim­ler ara­sın­day­dı. Özal, "Baş­kan­lık sis­te­mi di­yo­rum ben, baş­kan­lık sis­te­mi tabii Fran­sa gibi değil daha çok Ame­ri­ka'ya yakın. Se­be­bi­ni şöyle tah­lil edi­yo­rum; ba­kan­la­rın benim ka­na­ati­me göre bizim tec­rü­be­le­ri­mi­ze göre par­la­men­to dı­şın­dan ol­ma­sı lazım. Çünkü 6 se­ne­lik par­la­men­to ha­ya­tım­da şunu gör­düm. Ba­kan­lar­la mil­let­ve­kil­le­ri ara­sı­na de­vam­lı prob­lem gi­ri­yor. Çünkü ba­ka­nın da mil­let­ve­ki­li­nin de seçim kay­gı­sı var­dır. Aynı yerde veya aynı grup­ta ol­ma­dık­la­rı tak­dir­de bir­bir­le­ri­ne zıt ha­re­ket­ler ya­pı­yor­lar ve de­je­ne­ras­yon baş­lı­yor." İfa­de­le­ri­ne yer ver­miş­ti.
Muh­sin YA­ZI­CI­OĞ­LU
Mer­hum BBP li­de­ri Muh­sin YA­ZI­CI­OĞ­LU’da daha önce bir ga­ze­te­ye ver­miş ol­du­ğu bir rö­por­taj­da baş­kan­lık sis­te­mi­nin şart ol­du­ğu­nun üze­rin­de dur­muş ve Cum­hur­baş­ka­nı­nın halk ta­ra­fın­dan se­çil­me­si ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­miş­ti. Ya­zı­cı­oğ­lu, sis­tem de­ği­şik­li­ği­ne iliş­kin ola­rak da şun­la­rı kay­det­miş­ti: "Par­la­men­ter sis­te­me göre cum­hur­baş­ka­nı­nın yet­ki­le­ri çok fazla. Baş­kan­lık sis­te­mi­ne göre yet­ki­le­ri çok az. Bunu da yerli ye­ri­ne oturt­mak ge­re­ki­yor. Ter­cih ya­pıl­ma­lı. Baş­kan­lık sis­te­mi mi, par­la­men­ter sis­tem mi? Biz baş­kan­lık sis­te­mi­ni sa­vu­nu­yo­ruz."
Bü­lent ECEVİT
Mer­hum Baş­ba­kan Bü­lent Ece­vit baş­kan­lık sis­te­mi­ne iliş­kin, "De­mok­ra­tik ve Par­la­men­ter sis­tem, Tür­ki­ye için ide­al­dir. Allah, Tür­ki­ye'yi ben­zer bir yö­ne­tim sis­te­min­den ko­ru­sun. Baş­kan­lık sis­te­mi, Tür­ki­ye için çok teh­li­ke­li olur" de­miş­ti.
Ül­ke­mi­zin son yarım yüz­yı­lı­nın si­ya­si are­na­sın­da yer almış önem­li si­ya­si kim­lik­le­rin ne­re­dey­se çoğu di­ye­bi­le­ce­ği­miz ka­da­rı­nın, baş­kan­lık sis­te­mi ile ala­ka­dar yak­la­şım­la­rı or­ta­da­dır. Mer­hum 8. Cum­hur­baş­ka­nı Tur­gut ÖZAL, Mer­hum 9. Cum­hur­baş­ka­nı Sü­ley­man DEMİREL daha önce baş­kan­lık sis­te­mi üze­ri­ne ça­lış­ma­lar yap­tır­mış­lar lakin sis­te­me geçiş hu­su­sun­da somut bir ba­şa­rı gös­te­re­me­miş­ler­dir. Gene aynı doğ­rul­tu­da mer­hum Nec­met­tin ER­BA­KAN, mer­hum Al­pars­lan TÜR­KEŞ, mer­hum Muh­sin YA­ZI­CI­OĞ­LU’da baş­kan­lık sis­te­mi­nin ül­ke­nin yö­ne­ti­mi ve ge­li­şi­mi ve re­fa­hı için daha evla ol­du­ğu­nun al­tı­nı çiz­miş baş­kan­lık sis­te­mi­ni işa­ret et­miş­ler­dir. 
Ül­ke­miz çok önem­li bir sü­reç­ten ge­çi­yor, var­lı­ğı­nı içe­ri­de dı­şa­rı­da bir çok fark­lı cep­he­de is­pat­lar ma­hi­yet­te yıl­mak­sı­zın mü­ca­de­le eden ül­ke­mi­zin is­tik­ba­li ve mil­le­ti­mi­zin kendi ka­de­ri­ni kendi be­lir­le­me­si hu­su­sun­da önem­li bir dönüm nok­ta­sı­na gel­miş bu­lun­mak­ta­yız. İddia ve ger­çek­te olan hu­sus­la­rı ara­sın­da fark edil­me­si çok önem­li bir husus daha var, sayın Baş­ba­kan Bi­na­li Yıl­dı­rım’ın işa­ret et­ti­ği; “Biz ana­ya­sa de­ği­şik­li­ği yap­ma­dık, de­ği­şik­lik tek­li­fi yap­tık, ana­ya­sa­yı de­ğiş­ti­recek olan mil­let­tir.” ger­çe­ği. Evet ana­ya­sa­yı AK Parti yap­ma­dı, AK Parti ana­ya­sa de­ği­şik­li tek­li­fin­de bu­lun­du bu nok­ta­da ka­ra­rı ve­recek olan de­ği­şik­lik yapıp, ya­pıl­ma­ma hu­su­sun­da yet­ki­ye sahip olan mil­let­tir. Mil­le­tin nasıl bir ülke yö­ne­tim bi­çi­mi­ni is­te­di­ği hu­su­sun­da karar ver­me­si kadar doğal bir durum yok­tur. Doğal ol­ma­yan mil­le­tin ve­re­ce­ği karar işine gel­me­yen olu­şum­la­rın ve bün­ye­sin­de­ki­le­rin or­ta­ya çı­kar­dı­ğı re­ak­si­yon­dur. Bu mil­let 15 Tem­muz’da nasıl bı­rak­ma­dıy­sa bu va­ta­nı, nasıl sa­rıl­dıy­sa sım­sı­kı, nasıl gün olup Ömer Ha­lis­de­mir, gün olup Fethi Sekin ol­duy­sa, nasıl tan­kın önüne yat­tıy­sa; aynı doğ­rul­tu­da, aynı ce­sur­luk­ta, aynı if­fet­te, aynı ka­rar­lı­lık­ta bir karar ala­cak­tır ne diyor Akif; “Asım’ın nesli, di­yo­rum ya, ne­sil­miş ger­çek; işte çiğ­net­me­di na­mu­su­nu, çiğ­net­me­yecek”. Asım’ın nesli bu mil­let çiğ­net­me­di na­mu­su­nu, gene çiğ­net­me­yecek. 

Say­gı­la­rım­la.


#Baş #kan #lık #Sis #te #mi #Nedir #Ne #De #ğil #dir
Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
Yaşar Ekenel
Yaşar Ekenel
Bor’daki Arşivde Çöpe Gitti
30 Mayıs 2016
Menduha Tekeli
Menduha Tekeli
ÇOCUK OLMAK
14 Haziran 2021
Yorumlar (0)
Günün Anketi Tümü
Yayın politikamızdan memnun musunuz?
Yayın politikamızdan memnun musunuz?